We weten inmiddels dat CGT bij angststoornissen bij veel patiënten goed werkt. Toch is er ook een groep die niet profiteert van CGT. Bovendien is er een aanzienlijke groep die op termijn een terugval laat zien. Om die reden wordt vaak gezocht naar middelen om de effectiviteit van een behandeling te versterken. Een potentieel waardevolle insteek is die van attention bias modification (ABM).
ABM
Wat is ABM? Simpel gezegd is het een gecomputeriseerde training, waarbij patiënten de focus van hun aandacht leren te verleggen. In het geval van angststoornissen krijgen participanten gelijktijdig twee illustraties te zien; een neutrale illustratie en één die angst oproept. Daaropvolgend zien ze op de plek van de neutrale illustratie een zogenaamde ‘probe’, een aandachtstrekker. Het idee achter de training is dat patiënten met een angststoornis hun bias voor angstige stimuli afleren.
Het mooie is dat ABM via een andere route werkt dan CGT. Waar CGT vooral top-down werkt, is ABM juist bottom-up. Het richt zich namelijk op automatische processen. Het ligt daarom voor de hand dat een combinatie van beide behandelvormen een versterkend effect heeft.
Integrale aanpak gewenst
Terug naar de resultaten. In de praktijk blijken die namelijk nogal te wisselen. Met een meta-analyse probeerden Yaming Hang en collega’s dan ook meer duidelijkheid te krijgen over de meerwaarde van ABM. Ze vonden uiteindelijk 11 onderzoeken met in totaal 740 participanten.
Uit de analyses bleek dat de combinatie ABM en CGT inderdaad effectiever was dan wanneer enkel CGT of CGT met een placebobehandeling werd aangeboden. De effectiviteit bleek vooral sterk wanneer ABM onderdeel was van de CGT-behandeling. Dit sluit aan bij het idee dat beide behandelvormen een ander werkingsmechanisme hebben.
In de praktijk?
Tot zover het goede nieuws. De resultaten bleken namelijk vrij zwak en enkel zichtbaar wanneer het therapeutoordeel als uitkomstmaat werd genomen. In zelfrapportage en ouderrapportage was het versterkende effect van ABM niet zichtbaar. De reden hiervoor is onbekend, hoewel de onderzoekers suggereren dat therapeuten mogelijk sensitiever zijn voor verandering.
Bijkomend bleek de kwaliteit van het meeste onderzoek onder de maat. Of ABM echt die boost is waar we naar op zoek zijn, blijft dus nog even de vraag. Dat het een interessante richting is, is wel duidelijk.
Bron
- Hang, Y., Xu, L., Wang, C., Zhang, G., & Zhang, N. (2021). Can attention bias modification augment the effect of CBT for anxiety disorders? A systematic review and meta-analysis. Psychiatry Research, 113892. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.113892
