In het najaar van 2021 is het handboek ‘Ernstige Psychiatrische Aandoeningen’ verschenen onder redactie van psychiaters Ad Kaasenbrood en Lex Wunderink. Het boek betoogt een aanvulling te zijn op het Handboek FACT (2015) en gaat in op de wetenschappelijke context van de EPA-populatie.

Voorkomende ziektebeelden

Het boek start met een korte geschiedenis van de context van de EPA-populatie alvorens over te gaan op de meest voorkomende ziektebeelden bij deze doelgroep. Onder andere bipolaire stoornissen, autisme, persisterende depressies en verslaving (al dan niet comorbide) passeren de revue, elk in een apart hoofdstuk. De hoofdstukken zijn zo ingedeeld dat er specifiek wordt ingezet op het leren begrijpen van de betreffende stoornis. Dit wordt gedaan aan de hand van wetenschappelijke inzichten rondom de stoornis met soms kritische aanvullingen, maar ook doordat de auteurs de stoornis in een sociaal-maatschappelijk en herstelgericht kader plaatsen. Meer concreet: hoe kan je de autonomie van EPA-patiënten versterken zonder dat de klachten vanuit de stoornis(sen) aanzienlijk toenemen? Het boek maakt duidelijk dat het voor behandelaren van deze doelgroep balanceren is tussen het verminderen van de zorgafhankelijkheid en daadwerkelijk durven behandelen.

Wetenschappelijke kaders

Met name de wetenschappelijke kaders waarin de hoofdstukken zijn geschreven maken het boek interessant om te lezen, voor zowel beginnende als ervaren behandelaren. Een speciale vermelding verdient het hoofdstuk van hoogleraar Mark van der Gaag over traumatisering in de kindertijd en PTSS bij de EPA-doelgroep. Een mooi, gedetailleerd hoofdstuk dat traumatisering binnen de EPA-doelgroep op een heldere manier uiteenzet. Het hoofdstuk over bipolaire stoornissen en schizo-affectieve stoornissen gaf mij daarnaast meer inzicht in de differentiaaldiagnostiek ervan als er een reëel risico is op een psychose.

Houvast

De FACT-zorg mag inmiddels geïmplementeerd zijn, toch is het binnen het Nederlandse GGZ-stelsel betrekkelijk nieuw en vraagt het een andere benadering. Voor de beginnende behandelaar geeft het boek daarom houvast hoe EPA-problematiek beter te begrijpen. Voor de ervaren behandelaar biedt het juist nieuwe inzichten hoe de behandeling binnen FACT vormgegeven kunnen worden. Het boek maakt helder dat er vanuit meerdere disciplines samengewerkt dient te worden en dat dit een aanpassing vraagt van veel behandelaren die gewend zijn om te behandelen vanuit grote poliklinieken.

Hoewel het boek tracht zo helder en toegankelijk mogelijk te blijven lukt dat helaas niet altijd. Er wordt regelmatig specialistische vaktaal gebruikt waardoor enige voorkennis van termen en stoornissen onmisbaar is om bepaalde passages beter te begrijpen. Desondanks slaagt het boek in zijn opzet om de EPA-doelgroep vanuit een meer wetenschappelijk kader te positioneren, en is het voor elk FACT-team een mooie aanvulling voor in de boekenkast.