Boekrecensie: We zijn God niet

Pleidooi voor een nieuwe psychiatrie van samenwerking

door VGCt
7 minuten leestijd

De korte recensies op de achterkant van het boek van Jim van Os en Myrrhe van Spronsen zijn veelbelovend! Ik krijg dan ook de indruk dat ik HET antwoord in handen heb op alle problemen in de ggz…. Dat blijkt echter wat genuanceerder te liggen; we zijn God inderdaad niet.

Van microniveau tot macroniveau geordend

Het boek is prachtig vormgegeven en is via een overzichtelijke inhoudsopgave netjes gestructureerd. Het beslaat in totaal vier delen, die lopen van microniveau (uitleg over het concept psychisch lijden) tot macroniveau (uitleg over hét ecosysteem van mentale gezondheid). Het boek sluit af met een overzicht van hoe de nieuwe ggz kan worden uitgewerkt volgens de denkwijze van de auteurs. Prachtig is ook het laatste hoofdstuk over de auteurs zelf, waarbij zij een persoonlijke inkijk geven in hun eigen ervaringen met psychisch lijden en co-creatie. Het is een doorvoelde onderbouwing voor de motivatie achter het schrijven van hun betoog.

Co-creatie

Het boek start met een pakkende opening die mij direct aan het denken zet: “In onze visie is co-creatie in de ggz nodig, omdat er veel niet bekend is over psychisch lijden”. Ik krijg aldus direct een lesje nederigheid. Ook ik ben God niet. Het boek bevat illustraties van Van Spronsen zelf en staat bol van de extra bijdragen (en ook kritische noten!) van vakgenoten en ervaringsdeskundigen.
Maar goed… co-creatie… wat is dat dan? Een simpele omschrijving van co-creatie is vanuit het ‘niet weten’ op zoek gaan naar samenwerking vanuit gelijkwaardigheid. Want: we zijn God niet. En dat ‘niet weten’ wordt in het boek uitvoerig toegelicht. Het gaat over dat de ‘psy-wetenschappen’ met hun ‘DSM bijbel’, het hokjes-denken en steeds maar weer formuleren van nieuwe ziektebeelden en pathologie niet zo allesbepalend zijn als ze suggereren. Van Os beschrijft het medisch model-denken als te beperkt en toe aan verandering. Het doet geen recht aan wat psychisch lijden is en wie wij mensen zijn. We moeten toe naar co-creatie!

GEM als kader

Van Os en Van Spronsen stellen GEM (Ecosysteem Mentale Gezondheid) voor als hét kader waarbinnen vorm moet worden gegeven aan die co-creatie binnen de ggz. De afkorting verwijst naar het Engelse ‘gem’, als in: edelsteen. GEM wordt gedefinieerd als: “het netwerk dat alle competenties en handelingsperspectieven bij elkaar brengt die nodig zijn om verandering, perspectief en meedoen te faciliteren, dwars door de verschillende contexten van psychisch lijden heen, in een levend en lerend systeem van samenwerking.” Dat kan ook buiten de gebaande paden van de spreekkamer van de psycholoog. Hierbij stelt Van Os herstelgroepen, recovery colleges en zelfs een bezoek aan een sjamaan voor. Het slaat allemaal op het belang van een helpend ritueel als weg naar herstel bij psychisch lijden (en eigenlijk niet meer dan dat). De (therapeutische) relatie tussen hulpvrager en hulpverlener staat daarbij centraal, aldus Van Os.
Lezen van dit boek vraagt erom jezelf onder te dompelen in de geest van Van Os zelf. Wat mij betreft een visionair die al jarenlang pleit voor een verandering in de ggz. Als ik dan toch een klein puntje van kritiek moet noemen dan is dat de schrijfstijl. Die is namelijk niet voor iedereen toegankelijk. Met name de combinatie van woordgebruik en lange zinsopbouw met een hoge informatiedichtheid maakt het tot boek soms tot een doordenkertje.

Conclusie

Al met al maakt ‘We zijn God niet’ de recensies op de achterkant waar. Wat mij betreft een must read voor alle betrokkenen binnen de ggz. De les die ik haal uit dit boek bevestigt voor mij eens te meer waarom mijn vak, ons vak, zo mooi is en waarom ik ervoor koos; verbinding gaat over ontmoeten, elkaar ten diepste leren kennen, daar de tijd voor nemen en zo via co-creatie (in tegenstelling tot via DSM classificaties) lijden te verlichten. Daarmee weerklinkt in de boodschap van Van Os en Van Spronsen voor mijn gevoel dan toch iets bijbels.

Score

Over de recensent

MSc. W. M. Veldman is klinisch psycholoog-psychotherapeut (FGZPT), supervisor en opleider (VGCt), EMDR Practitioner (VEN) en Psychotraumatherapeut (NTVP) bij Psy-zo! Groningen.

Informatie

Titel:
We zijn God niet

Auteur/Redactie:
Onder redactie van Jim van Os en Myrrhe van Spronsen

Uitgever:
LannooCampus

ISBN:
9789401481007

Onderwerp:
Vernieuwing van de psychiatrie

Doelgroep:
Eenieder die binnen de ggz werkt

Beweringen en meningen, geuit in artikelen en mededelingen op de boekrecensiepagina’s van deze site, zijn die van de auteur(s) en niet (noodzakelijkerwijs) die van de VGCt.

Misschien ook interessant voor jou