Depressie kan vanuit twee verschillende modellen worden bekeken: het biomedische model beschrijft depressie vanuit biologische oorzaken, terwijl het psychosociale model vooral inzet op interactie tussen de persoon en diens omgeving. In hun onderzoek vonden Martha Zimmermann en Anthony Papa dat psycho-educatie over het biomedische model de geloofwaardigheid van medicatie vergroot bij mensen met depressieve symptomen. Psycho-educatie gericht op het psychosociale model vergroot echter niet de geloofwaardigheid van psychotherapie.
Hoewel het biomedische model en het psychosociale model depressie vanuit een ander gezichtspunt bekijken, bevatten beide modellen juiste informatie. Toch hebben we in de praktijk de neiging om depressie vooral vanuit één kader te bekijken. In het geval van het biomedische model betekent dat bijvoorbeeld dat we uitgaan van een chemische onbalans of een genetische dispositie. Dergelijke verklaringen geven weinig kans om controle te hebben en kunnen voor een patiënt reden zijn voor pessimistische overtuigingen. Tegelijkertijd kan het er ook voor zorgen dat een patiënt zich minder schuldig voelt: je hebt immers geen controle over de genen die je hebt gekregen.
Verklaringen vanuit één van de twee modellen kunnen dus impact hebben op de wijze waarop een patiënt naar zijn of haar probleem kijkt. Maar de impact van de twee modellen reikt nog veel verder: het kan er ook voor zorgen dat een bepaalde behandeling geloofwaardiger is of de voorkeur heeft. Zimmermann en Papa keken dan ook in hoeverre psycho-educatie gevolgen heeft voor de ideeën over depressie en de geloofwaardigheid van bepaalde behandelingen. Ze lieten hiervoor 229 volwassenen met depressieve symptomen één van drie artikelen lezen: een artikel waarin depressie werd verklaard vanuit het biomedische model, een artikel waarin depressie werd verklaard vanuit het psychosociale model, en een controleartikel dat vooral stilstond bij de verschillende soorten depressie.
Geloofwaardigheid
Deelnemers die het biomedische artikel hadden gelezen vonden deze over het algemeen iets minder aansluiten bij hun eigen overtuigingen in vergelijking met deelnemers die de andere twee artikelen lazen. Het is dan ook niet zo gek dat het biomedische artikel bestaande ideeën sterker veranderde dan het psychosociale artikel.
De inhoud van de artikelen bleek inderdaad gevolgen te hebben voor de geloofwaardigheid van behandelingen. Zo vonden de deelnemers die het biomedische artikel hadden gelezen medicatie geloofwaardiger in vergelijking met deelnemers die de andere artikelen hadden gelezen. Opvallend genoeg was een omgekeerd effect niet zichtbaar: het lezen van het psychosociale artikel zorgde niet voor een grotere geloofwaardigheid van psychotherapie. De onderzoekers vermoeden dat dit komt door een specifieke cognitieve bias waarbij we intuïtieve en simplistische oorzaken verkiezen boven complexe, contextuele oorzaken. Gecombineerd met de biomedisch georiënteerde informatie die we krijgen uit de media, maakt dat we wellicht eerder vatbaar zijn voor biomedische verklaringen. Dit blijkt ook uit de reacties van de deelnemers uit de controleconditie: zij hadden een voorkeur voor medicatie boven psychotherapie. Toch is het de vraag of dit werkelijk de reden is: het biomedische artikel bleek immers minder aan te sluiten bij de voorkennis van de deelnemers.
Pessimisme
Zimmermann en Papa keken ook in hoeverre de verklaringen uit de artikelen reden waren voor pessimisme. Dit bleek niet het geval. Wel zorgden biomedische verklaringen in iets sterkere mate voor de overtuiging dat depressie iets is waar je je hele leven mee moet leven. Ook gevoelens van stigma bleken iets sterker in de groep die biomedische informatie kreeg, hoewel de schaal als geheel niet betrouwbaar bleek.
Belang van psycho-educatie
De resultaten tonen aan dat psycho-educatie een groot effect kan hebben op de ideeën en behandelvoorkeuren van patiënten. Met name een nadruk op biologische oorzaken kan leiden tot een sterker vertrouwen in medicatie. Genuanceerde informatie is dan ook noodzakelijk om het vertrouwen van patiënten in behandeling te vergroten en de kans op uitval te verkleinen.
Bron
- Zimmermann, M., & Papa, A. (2019). Causal explanations of depression and treatment credibility in adults with untreated depression: Examining attribution theory. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice.
