Herkennen en behandelen van suïcidaliteit in tijden van corona

Vorige week schreef Derek de Beurs al over de kans op een toename aan suïcidale gedachten en pogingen als gevolg van de corona-crisis. Wat kun je als hulpverlener doen om suïcidale gedachten bespreekbaar te maken en hoe behandel je deze in een tijd waarin face-to-face contacten maar beperkt mogelijk zijn? De VGCt vroeg het aan psycholoog en suïcide-onderzoeker Jasper Wiebenga.

1. Vraag bij je cliënt regelmatig na of er sprake is van suïcidale gedachten.
   Onderzoek ook of er mogelijk al zelfmoordplannen zijn of stappen zijn gezet om een zelfmoordpoging te doen. Indien het duidelijk is voor een cliënt hoe hij/zij zelfmoord zou willen plegen, probeer dan samen te bedenken hoe je de omgeving veiliger kan maken.
   
2. Indien een cliënt suïcidaal is, stel dan samen een veiligheidsplan op. 
   In verband met corona-richtlijnen werken veel hulpverleners in de GGZ momenteel met videobellen of telefonische afspraken, waardoor het moeilijker kan zijn om een veiligheidsplan samen in te vullen. Je kunt in plaats daarvan gebruikmaken van de BackUp app van 113. Deze app is gebaseerd op het veiligheidsplan ontwikkeld door Stanley en Brown en is effectief in het verminderen van suïcidaal gedrag.
   
3. Zorg er als professional voor dat het netwerk van een suïcidaal cliënt zo goed mogelijk benut wordt in samenspraak met de cliënt.
   Er zijn daarnaast veel hulplijnen waar cliënten buiten de sessies om gebruik van kunnen maken, zoals 113, de luisterlijn en het rode kruis. Inventariseer wat er beschikbaar is en wijs cliënten hierop. Zeker nu we zoveel mogelijk thuis moeten blijven, is er een verhoogd risico op vereenzaming en het gevoel er niet meer bij te horen. Dit gevoel kan vervolgens weer leiden tot suïcidale gedachten.
   
4. Las korte follow-up contacten tussen sessies in indien het vermoeden bestaat dat een cliënt een verhoogd suïcide risico heeft. 
   Kom ook structureel terug op de suïcidaliteit in follow-up gesprekken.
   
5. Zorg ook in tijden van corona voor goede continuïteit van zorg en helderheid over het beleid van je afdeling. 
   Dit geldt nog sterker wanneer het gaat om het behandelen van suïcidale cliënten.
   
6. Raadpleeg de 113 overleg- en advieslijn indien je als hulpverlener vragen hebt over het behandelen van een suïcidale cliënt. 
   Voel je je nog onbekwaam op dit terrein, volg dan de online training suïcidepreventie voor professionals en naasten.
   
7. Behandel suïcidaliteit direct, in plaats van de eventuele symptomen die er indirect aan gerelateerd zijn. 
   Meer weten hierover? Lees dan bijvoorbeeld deze meta-analyse.
   
8. Zorg dat je bekend bent met hoe goed suïcidaliteit online behandeld kan worden. 
   Een systematische review en meta-analyse van Leavey en Hawkins (2017) vergeleek bijvoorbeeld de effectiviteit van face-to-face en online CGT voor suïcidale cliënten. Face-to-face CGT voor suïcidale cliënten liet in deze review een klein tot medium effect zien in het verminderen van suïcidale gedachten en suïcidaal gedrag. Vanwege het gebrek aan studies en de vergelijkbaarheid van studies is het echter nog te vroeg om duidelijke uitspraken te kunnen doen over de effectiviteit van online CGT bij suïcidaliteit. Voor enige houvast: maak gebruik van generieke module diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag.

Voor andere goede adviezen zie de website van 113. Voor een goed overzicht van hulpmiddelen voor professionals kun je ook terecht bij Supranet.

Met dank aan Jasper Wiebenga voor zijn tips.