CGT wordt in verschillende vormen en maten gegeven: individueel, groepsgewijs, telefonisch, als begeleide zelfhulp, of als onbegeleid zelfhulp. Al deze vormen zijn bewezen effectief, maar is er verschil in effectiviteit afhankelijk van de vorm van de behandeling? Is individuele therapie bijvoorbeeld effectiever dan begeleide zelfhulp? Een netwerk meta-analyse van Pim Cuijpers en collega’s suggereert van niet, hoewel de uitval bij begeleide zelfhulp aanzienlijk hoger is.
Netwerkanalyse
Hoewel er in het verleden wel meer pogingen zijn ondernomen om verschillende vormen van cgt te vergelijken, kent het onderzoek van Pim Cuijpers en collega’s een andere methode. In plaats van paarsgewijze analyses waarbij twee verschillende vormen cgt met elkaar worden vergeleken, maakten ze gebruik van een netwerk meta-analyse. Dit maakt het mogelijk om alle verschillende vormen van CGT gelijktijdig met elkaar te vergelijken.
Even effectief
Uit de resultaten van 155 onderzoeken met in totaal 15.191 patiënten komt een duidelijk beeld: individuele CGT, groepsgewijze CGT, telefonische CGT en begeleide zelfhulp zijn even effectief in het verminderen van depressiviteit vergeleken met een wachtlijst en care-as-usual. Alleen groepsgewijze CGT doet het gemiddeld iets beter dan begeleide zelfhulp. Onbegeleide zelfhulp daarentegen blijkt minder effectief: hoewel het meer effect heeft in vergelijking met een wachtlijstconditie, is er geen verschil met care-as-usual.
Uitval groter bij begeleide zelfhulp
Cuijpers en collega’s keken ook naar de aanvaardbaarheid van de verschillende CGT formats. Aanvaardbaarheid werd gedefinieerd als de mate waarin uitval voorkwam. Een dergelijke definitie is natuurlijk relatief smal, zeker omdat uitval uiteenlopende oorzaken kan hebben. De cijfers bleken gelijk voor individuele CGT, groepsgewijze CGT en telefonische CGT. Begeleide zelfhulp ging gepaard met hogere uitval in vergelijking met individuele CGT, groepsgewijze CGT, care-as-usual en de wachtlijstgroep. Onbegeleide zelfhulp liet ook een hogere uitval zien, in vergelijking met een wachtlijstgroep.
De onderzoekers hebben geen verklaring voor de hogere uitval bij begeleide zelfhulp. Hoewel therapeutisch contact vaak van toegevoegde waarde is, kan dit niet als verklaring gelden. Eenzelfde effect zou dan zichtbaar moetenzijn bij onbegeleide zelfhulp.
Totaalklassement
Op basis van de resultaten komen Cuijpers en collega’s tot een klassement dat de verschillende CGT vormen plaatst ten opzichte van care-as-usual. Voor effectiviteit liggen de resultaten te dicht bij elkaar om te spreken van één winnaar. Individuele CGT, groepsgewijze CGT, telefonische CGT en begeleide zelfhulp komen allemaal als winnaar uit de bus. Alleen onbegeleide zelfhulp lijkt minder effectief. Qua aanvaardbaarheid is telefonische CGT de beste kandidaat, gevolgd door individuele CGT, groepsgewijze CGT en onbegeleide zelfhulp. Onderaan in het klassement vinden we begeleide zelfhulp.
Langetermijneffecten
Omdat terugval vaak voorkomt bij depressie, loont het ook om naar langetermijn effecten te kijken. Hier moeten de resultaten met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd: relatief weinig studies keken naar langetermijn effecten. Voor individuele CGT, groepsgewijze CGT, telefonische CGTen begeleide zelfhulp waren de resultaten positiever in vergelijking met treatment-as-usual. Telefonische CGT liet daarnaast positievere resultaten zien ten opzichte van wachtlijst en onbegeleide zelfhulp, maar negatievere resultaten in vergelijking met individuele therapie.
Conclusie
in termen van effectiviteit en uitval zou het dus weinig uitmaken of je patiënten nu individuele therapie, groepstherapie, of telefonische CGT geeft. Maar de keuze voor een bepaald format hangt niet alléén af van deze maten. Ook motivatie en voorkeuren van een patiënt, doorzettingsvermogen en ernst van symptomen zijn bepalend voor de uiteindelijke uitkomst van een behandeling. Bij het kiezen van de vorm van CGT zal dit dan ook zeker moeten worden meegewogen.
Bron
- Cuijpers, P., Noma, H., Karyotaki, E., Cipriani, A., & Furukawa, T. A. (2019). Effectiveness and acceptability of cognitive behavior therapy delivery formats in adults with depression: a network meta-analysis. JAMA psychiatry.
