Twee jaar geleden schreven we al kort over het effect van generiek of specifiek meten bij angststoornissen. Inmiddels zijn er ook resultaten bekend over ROM-metingen bij depressie. Met name in de eerste acht weken van behandeling blijken specifieke vragenlijsten gevoeliger zijn voor verandering. Bovendien kan met deze vragenlijsten al vroeg in de behandeling een voorspelling worden gedaan over de behandeluitkomst.
Hoewel er in Nederland veel discussie is over de meerwaarde van Routine Outcome Monitoring (ROM), is het merendeel van die discussie gericht geweest op het gebruik van ROM-metingen voor de inkoop van zorg. Dat is spijtig, omdat rommen zeker bij een grote groep cliënten kan bijdragen aan een betere behandeluitkomst. De meerwaarde van rommen voor depressieve cliënten bijvoorbeeld. Van deze groep weten we dat er een hoog terugvalrisico is. Dat risico kan echter wordt verkleind door een vroege, succesvolle behandeling. Met ROM-metingen kan in een vroegtijdig stadium worden gesignaleerd of een behandeling aanslaat, waarmee de kans op een succesvolle behandeling kan worden vergroot.
Generiek of specifiek?
Maar welke instrumenten zet je daar het beste voor in? Dat hangt in de eerste plaats af van het doel van de behandeling. Richt de behandeling zich op het vergroten van de kwaliteit van leven, dan kies je er waarschijnlijk voor om generieke ROM-vragenlijsten te gebruiken. Werk je toe naar symptoomreductie dan ligt het meer voor de hand om instrumenten te kiezen die de problematiek van de cliënt goed in kaart brengen. Vaak zijn dat specifieke vragenlijsten. Aan beide soorten ROM-instrumenten kleven voor- en nadelen: specifieke instrumenten maken het vaak makkelijker om vooruitgang te meten, maar je verliest daarmee wel de mogelijkheid om zicht te houden op eventuele nieuwe of bijkomende problematiek. Dat kun je vaak weer beter met generieke instrumenten, maar die zijn over het algemeen juist minder goed in staat om kleine vooruitgang te meten.
Vroeg meten
In hun onderzoek vergeleken Tiemens en collega’s de resultaten van de OQ-45.2 die vier keer in het jaar werd afgenomen met die van de IDS-SR, die elke vier weken werd afgenomen. Om een eerlijke vergelijking te maken werden de gegevens van de OQ-45.2 aan één specifieke IDS-SR meting gekoppeld die binnen dezelfde tijdperiode van zeven dagen was afgenomen.
De grootste verandering in problematiek werd waargenomen tussen de startmeting en de tweede meetperiode, dus relatief aan het begin van de behandelperiode. Dit gold voor zowel de IDS-SR als voor de OQ-45.2, hoewel de IDS-SR een sterkere verbetering signaleerde. Bovendien gaven de IDS-SR beginmetingen een net wat sterkere voorspelling voor het uiteindelijke behandelresultaat dan de OQ-45.2.
Generiek én specifiek
De IDS-SR lijkt dan ook met name in het begin van de behandeling gevoeliger voor verandering dan een meer generieke vragenlijst als de OQ-45.2. Bovendien kunnen we met een specifieke vragenlijst vroeg in het behandelproces een betere voorspelling doen over de behandeluitkomst. Dat betekent echter niet dat we van generieke instrumenten af kunnen stappen. Tiemens en collega’s geven namelijk aan dat het goed denkbaar is dat comorbide klachten en het functioneren pas in een later stadium veranderen. Dat zou ook verklaren waarom de specifieke meerwaarde van een diagnosespecifiek instrument als de IDS-SR op den duur verdwijnt. Tegelijkertijd is het voor cliënten van belang om verbetering op korte termijn zichtbaar te maken. Een combinatie van generieke en specifieke vragenlijsten maken rommen dus tot een totaalpakket.
Wil je het hele artikel lezen? Dat kan hier.
Bron
- Tiemens, B. G., Kramer, M. I., Kloos, M. W., & Spijker, J. (2020). ROM vroeg in de behandeling en specifiek; observationeel onderzoek naar generieke en specifieke vragenlijsten bij meten van vroege verandering bij depressiebehandeling. Tijdschrift voor Psychiatrie, 62, 121-130.
