De COVID-19-pandemie heeft wereldwijd gezorgd voor een flinke toename in psychosociale klachten, waaronder depressieve symptomen en relatieproblemen. Mentale gezondheidsfora, websites, apps en crisislijnen zagen als gevolg hiervan het aantal gebruikers enorm toenemen. Ook online coachingsprogramma’s voor individueel en relationeel welbevinden namen in populariteit toe. Met deze wildgroei aan online psychologische (relatie)therapiemogelijkheden is het belangrijk dat de evidence base niet verloren raakt. Onderzoekers Doss en Hatch van de University of Miami onderzochten de effecten van OurRelationship, het online behandelprogramma gebaseerd op Integrative Behavioral Cognitive Therapy (IBCT), en wijzen op veelvoorkomende uitdagingen waar stellen in relatietherapie mee te maken hebben en waar ook in online relatietherapie aandacht voor moet zijn.
Hoewel onderzoek naar de invloed van COVID-19 op relatieproblematiek nog in de eerste fase verkeert, is al wel duidelijk dat stellen het zwaarder hebben dan voorheen. In een onderzoek met 260 stellen die meededen aan OurRelationship gaf 35% aan dat hun relatie verslechterd is door de pandemie. Voor 14% was de pandemie een directe aanleiding om online relatietherapie te volgen.
Lekker online
Een korte zoektocht in de wetenschappelijke literatuur levert tal van studies op waaruit de effectiviteit van relatietherapie blijkt. De grootste effectstudie naar IBCT liet bijvoorbeeld zien dat relatietevredenheid sterk verbeterde direct na real life behandeling en tot vijf jaar na afloop. Het voordeel van online relatietherapie is echter dat er minder barrières zijn ten opzichte van real life relatietherapie. Enkele voorbeelden: flexibeler in te plannen qua werk, geen problemen met vervoer, lagere kosten in vergelijking met real life behandeling en laagdrempeliger voor het bespreken van gevoelige onderwerpen.
Uitdagingen
Het online behandelprogramma OurRelationship dat Doss en Hatch als uitgangspunt namen, bestaat uit zeven tot tien uur online content waarbij stellen in drie fasen (Observe, Understand, Respond; samen het acroniem Our) één of twee specifieke problemen uit hun relatie behandelen en tot meer begrip voor deze problemen en elkaar proberen te komen. Ze krijgen vervolgens handvatten aangereikt om deze problemen samen op te lossen. Bij aanvang, tijdens en na het programma is er telefonisch contact met een coach.
Deze goed geoliede online machine voor relatieproblemen is niet van de ene op de andere dag ontwikkeld. Volgens de onderzoekers is er een aantal uitdagingen voor problematische stellen waar in ieder geval aandacht aan moet worden besteed voor effectieve (online) relatietherapie. Op basis van deze aandachtspunten is OurRelationship in de loop der jaren aangepast tot de huidige vorm:
- Stellen met relatieproblemen hebben de neiging om de oorzaak van de problemen vrijwel geheel bij de partner te leggen. In OurRelationship wordt daarom een DEEP-analyse (hoe Differences, Emotions, External stress en Patterns of communication bijdragen aan de relatieproblemen) gepresenteerd aan het stel waarmee ze concreet verder kunnen werken in de rest van het programma.
- Ruzies worden vaak veroorzaakt door zwakke emotieregulatie, slechte communicatie of door beide. Voor structuur in de communicatie schrijven de stellen in OurRelationship inhoudelijk op een niet-verwijtende manier over bepaalde aspecten van de relatie. Later in het programma lezen ze dit met behulp van een gestructureerd format aan elkaar voor, zodat de kans kleiner is dat ze elkaar onderbreken of ruziemaken.
- Initiële pogingen van het stel om relatieproblemen op te lossen maken de problemen vaak erger. Een stap terug is eerst nader tot elkaar komen door wederzijds begrip en acceptatie. In OurRelationship doorlopen ze daarom eerst de twee fasen (Observe en Understand) voordat ze op een doordachte manier besluiten welke veranderingen ze elk zelf willen en kunnen maken.
- Stellen hebben zelden de neiging of het vermogen om zich emotioneel kwetsbaar op te stellen naar elkaar. Deze kwetsbare emoties, en de reacties daarop van de partner, zijn noodzakelijk voor beiden om zich begrepen te voelen. Vier telefonische gesprekken met een coach in OurRelationship moeten deze emotionele openheid bevorderen door sturende vragen en terugkoppelen van emoties.
De effectiviteit van OurRelationship is inmiddels onderzocht bij meer dan 2000 stellen, verdeeld over vier RCT’s. Elke RCT liet zien dat het functioneren binnen de relatie significant verbeterde. Ook heeft het programma bijkomende positieve effecten op het individueel functioneren en de fysieke gezondheid door het ervaren van meer emotionele steun, minder conflicten en betere nachtrust.
Belang van sociaal contact
En de gebruikers zelf, hoe vergaat het hen in een online setting? Een steuntje in de rug kunnen ze in online therapie goed gebruiken. Het gehele OurRelationship-programma maken ze namelijk vaker af als er een coach op meerdere momenten betrokken is bij de voortgang (36% bij één gesprek met coach versus 66% bij vier gesprekken met coach). Ook ervaren stellen met maar één coachingsgesprek een kleinere afname in angstklachten dan stellen met meerdere gesprekken. Stellen waarbij beide partners meedoen, geven aan meer baat te hebben bij de online therapie, dan wanneer slechts één van de partners het programma doorloopt.
Online relatietherapie kan een manier zijn om barrières voor real life therapie te omzeilen en geeft de mogelijkheid om op een laagdrempeligere manier ondersteuning te bieden. OurRelationship stimuleert wederzijds begrip en structureert vastgelopen communicatie. Sociale verbinding door middel van een coach en de aanwezigheid van beide partners tijdens de therapie blijft echter van wezenlijk belang voor de effectiviteit van relatietherapie, juist in een online omgeving.
Bron
• Doss, B. D., & Hatch, S. G. (2022). Harnessing technology to provide online couple interventions. Current opinion in psychology, 43, 114–118. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.06.014
