In de behandeling van alcoholverslaving is het meest geaccepteerde doel nog altijd geheelonthouding. Maar veel patiënten worstelen met een dergelijk doel: ze willen liever niet volledig stoppen. In plaats daarvan geven ze er de voorkeur aan om gecontroleerd te leren drinken. Maar zijn doelen anders dan volledig stoppen eigenlijk wel effectief? Uit onderzoek van Berglund en collega’s blijkt dat de doelen die worden gesteld aan de start van een behandeling een sterk effect hebben op de behandeluitkomst.
Betere uitkomst
De resultaten van het onderzoek van Berglund en collega’s zijn terug te vinden in de illustratie. Patiënten die volledig wilden stoppen met alcohol bleken een betere behandeluitkomst te hebben dan patiënten die gecontroleerd wilden blijven drinken of patiënten die geen duidelijk doel hadden gesteld. Na behandeling dronk de eerste groep minder alcohol per week, waren ze vaker volledig gestopt met alcohol en voldeden ze minder vaak aan de criteria voor alcoholafhankelijkheid. Zelfs na vijf jaar bleven de effecten nog zichtbaar.
Andere factoren
Toch is het volgens Berglund en collega’s nog te vroeg om te concluderen dat het enkel het doel is dat bepalend is voor de behandeluitkomst. De groep patiënten die volledig met alcohol wilde stoppen had namelijk een ernstigere vorm van alcoholverslaving, zowel wat betreft hoeveelheid drankgebruik als wat betreft duur van de problematiek. Het zou dus goed kunnen dat mate van drankgebruik ook een belangrijke factor is in de behandeluitkomst.
Divers
Ook de diversiteit van de behandeling en de verdeling van patiënten over de behandeling kan een rol hebben gespeeld in de uitkomsten. De behandeling van de 349 patiënten varieerde aanzienlijk van opname tot poliklinische behandeling, van 12-stappenprogramma tot psychosociale therapie. De grootste groep (64 procent) wilde volledig stoppen met alcohol. Negentien procent wilde significant minderen met drank en 17 procent had geen duidelijk doel. Patiënten die waren opgenomen of poliklinische behandeling volgden, hadden vaker als doel om volledig met drank te stoppen. Patiënten in psychosociale behandeling hadden vaker tot doel te minderen, of hadden geen duidelijk doel. Er lijkt dus een scheve verdeling te zijn, die mogelijk effect heeft gehad op de behandeluitkomst.
Advies
Toch adviseren Berglund en collega’s om in de behandeling van alcoholafhankelijkheid duidelijke doelen te stellen. Met name de groep zonder duidelijk doel zou gebaat zijn bij een doel. Dit doel zou volgens hen bovendien volledig stoppen moeten zijn, omdat de problematiek van deze groep in sterke mate lijkt op de groep patiënten met geheelonthouding als doel. Tegelijkertijd willen Berglund en collega’s de effecten die werden behaald in de andere groepen niet tekort doen. Elke reductie in alcoholgebruik heeft een gunstig effect op de gezondheid en gemiddeld gesproken lieten de andere groepen een alcoholreductie zien van 50 procent. Een dergelijke daling is zeker een goed resultaat te noemen, ook al laten deze patiënten de drank niet helemaal staan.
Stof
Het onderzoek van Berglund en collega’s deed nogal wat stof opwaaien in de wetenschappelijke wereld, omdat de media vol stond met berichten dat alleen volledig stoppen een goede uitkomst zou geven. Andreasson en collega’s voelden zich dan ook genoodzaakt te reageren. Hun belangrijkste kritiek op het onderzoek van Berglund is dat er geen behandeling werd aangeboden gericht op patiënten die gecontroleerd wilden leren drinken. Daardoor zou het kunnen dat niet iedereen de behandeling heeft gekregen passend bij zijn of haar wensen, resulterend in een minder optimale behandeluitkomst. Daarnaast stellen zij dat het onderzoek geen recht doet aan de variëteit van de groep patiënten met een alcoholafhankelijkheid. Het onderzoek rapporteert vooral over een groep zeer ernstig alcoholverslaafden. Voor hen zou je kunnen stellen dat volledig stoppen de beste optie is. Dat geldt echter niet zondermeer voor de totale groep patiënten met een alcoholafhankelijkheid. Voor hen zou gecontroleerd leren drinken wel degelijk een oplossing kunnen zijn. Dat verkleint bovendien de ‘treatment gap’. Berglund en collega’s herkennen zich niet in deze kritiek, maar geven wel aan dat gecontroleerd leren drinken als optie in de praktijk zeker beter benut moet worden. Niet alleen om zodoende beter aan te sluiten bij de behoeftes van patiënten, maar ook om te voorkomen dat mensen met een alcoholverslaving geen hulp zoeken. Toch blijven ze bij hun standpunt dat volledig stoppen het beste resultaat geeft en dat hulpverleners dit ook zouden moeten bespreken met hun patiënt
Geïnteresseerd in het artikel? De samenvatting is hier gratis te lezen. De reactie van Andreasson en collega’s vind je hier, en het weerwoord van Berglund hier.
Bronnen
- Berglund, K. J., Rauwolf, K. K., Berggren, U., Balldin, J., & Fahlke, C. (2019). Outcome in Relation to Drinking Goals in Alcohol-Dependent Individuals: A Follow-up Study 2.5 and 5 Years After Treatment Entry. Alcohol and Alcoholism.
- Andreasson, S., Wallhed-Finn, S., & Hammerberg, A. (2019). Comment on the Paper by Berglund et al.(2019)“Outcome in Relation to Drinking Goals in Alcohol-Dependent Individuals: A Follow-Up Study 2.5 and 5 Years After Treatment Entry”. Alcohol and Alcoholism.
- Berglund, K., Fahlke, C., Berggren, U., & Balldin, J. (2019). Reply to: Outcome in relation to drinking goals: misleading conclusions in paper by Berglund et al. Alcohol and Alcoholism.
