Cognitieve gedragstherapie (CGT) leert je om anders tegen moeilijke situaties aan te kijken en om daar anders mee om te gaan. De therapie gaat over gedachtes en gedrag, ofwel denken en doen. De eerste stap is om de klacht in kaart te brengen. Daarna werk je met de therapeut samen om je doelen te bereiken. Je onderzoekt in welke mate je gedachtes en gedrag helpend zijn. Dat doe je door samen na te denken en vooral door dingen uit te proberen. Vaak blijkt dat de situatie niet zo negatief is als je denkt (verwacht), maar je moet het eerst ervaren om het te geloven. Door deze aanpak verminderen je klachten. Je wordt sterker, voelt je veiliger en hebt meer controle. De mensen om je heen zijn ook belangrijk in de therapie en worden waar mogelijk betrokken om verder te komen.
Wat is een verslaving?
We spreken van problematisch middelengebruik of problematisch gokken als je meer gebruikt of gokt dan je zou willen. Als het gebruik of gokken leidt tot problemen in je omgeving, werk, gezondheid of vrije tijd, maar je er tóch niet mee kunt stoppen. Je besteedt veel tijd aan het verkrijgen van het middel of je hebt steeds meer nodig van hetzelfde middel om hetzelfde effect te krijgen. Ook kun je last hebben van ontwenningsverschijnselen als je stopt. Als je vaker en langer een middel gebruikt gaat je lichaam eraan wennen en wordt het moeilijk om te stoppen. Ook je hersenen passen zich aan en geven signalen af waardoor je hunkering (craving) kunt ervaren.
Het problematische middelengebruik of het gokken wordt in stand gehouden doordat er vaak op korte termijn voordelen zijn aan het gebruik of gedrag, zoals bij gokken. Die voordelen zijn meestal zo belonend dat het moeilijk is om stil te staan bij de negatieve langetermijngevolgen.
Wanneer heb je hulp nodig?
Als je merkt dat je een verslavingsprobleem hebt en je komt er in je eentje niet uit, kun je hulp zoeken. Dat kan bijvoorbeeld zijn als je door je verslaving problemen thuis of op je werk krijgt, als je gezondheid eronder lijdt of als je merkt dat je wel wil stoppen of minderen, maar dat dat niet lukt.
Hoe ontstaat een verslaving?
Verslaving ontstaat in het algemeen door een combinatie van factoren. Sommige mensen zijn van nature (in aanleg) gevoeliger voor verslaving. Andere mensen maken vervelende dingen mee in hun leven en merken dat drinken, drugs of gokken hen helpt om zich even iets beter te voelen. Weer anderen worden beïnvloed door hun omgeving, problemen thuis of door leeftijdsgenoten. Meestal is het echter een combinatie van die factoren die maakt dat je controle verliest.
Wat is cognitieve gedragstherapie?
Cognitieve gedragstherapie (CGT) onderzoekt de samenhang tussen gebeurtenissen, gevoelens, gedachten en gedrag. Het is een actieve therapie, waarbij je onderzoekt wat je klachten precies zijn en wat ze beïnvloedt. CGT is evidence based: uit onderzoek blijkt dat de behandeling werkt bij het verminderen van verschillende soorten klachten. Als je wilt weten of de CGT-behandeling wordt vergoed, kun je het beste contact opnemen met je zorgverzekeraar. Soms is een combinatie van therapie en medicijnen nodig. Wat voor jou het beste is, bekijk je samen met je behandelaar.
Wat kun je verwachten van een behandeling?
CGT bij problematisch middelengebruik of gokken kan individueel aangeboden worden of in een groep. Tijdens de behandeling leer je de functie kennen die jouw middelengebruik of gokken heeft in jouw leven. Hoe meer zicht je hebt op de factoren die gebruik uitlokken en in stand houden, hoe meer grip je op die factoren kunt krijgen.
Tijdens de behandeling leer je vaardigheden om anders met die factoren om te gaan en je leert hoe je gebruik effectief kunt minderen of stoppen. Je krijgt meer zelfcontrole.
Je doorloopt de volgende stappen:
1 Registratie van middelengebruik en/of gokken
2 Behandeldoelen stellen
3 Maatregelen voor zelfcontrole leren
4 Functieanalyse maken
5 Noodmaatregelen voorbereiden
6 Leren omgaan met hunkering
7 Veranderen van gedachten
8 Weigeren van aangeboden middelen
9 Evaluatie en keuzethema’s:
• Omgaan met een sombere stemming
• Omgaan met spanning
• Effectief problemen oplossen
• Omgaan met terugval
Over de behandeling
Een behandeling bestaat meestal uit 10 tot 20 wekelijkse sessies. Die duren 45 tot 60 minuten. Hoeveel sessies er precies nodig zijn, hangt af van de ernst van je klachten. Het kan zijn dat sommige klachten niet helemaal verdwijnen. De behandeling kan je dan wel helpen om er minder last van te hebben.
Wel of geen medicatie?
Er zijn medicijnen die ontwenningsklachten verminderen en zo helpen bij het stoppen met een middel. Ook zijn er medicijnen die de drang (craving) naar een middel kunnen helpen verminderen. Tot slot zorgen sommige medicijnen ervoor dat je
ziek wordt als je drinkt, zodat het makkelijker wordt om gestopt te blijven. In overleg met en op voorschrift van een verslavingsarts kunnen deze medicijnen worden toegevoegd aan je behandeling.
Over de therapeut
Meestal krijg je cognitieve gedragstherapie van een therapeut die psycholoog is. Dat is iemand die een studie psychologie aan de universiteit heeft afgerond. Het is belangrijk dat je vertrouwen hebt in je therapeut en dat je samen tot goede afspraken komt over de behandeling. Vind je dingen niet prettig gaan in de behandeling? Dan mag je dat altijd zeggen. Of vraag om een andere therapeut als je er samen niet uitkomt.
Hoe vind je een geschikte therapeut?
Wil je er zeker van zijn dat de behandeling goed wordt gegeven? Ga dan naar een behandelaar die ingeschreven staat bij de VGCt. Dan krijg je een therapeut die goed opgeleid en nageschoold is. Vraag je huisarts ernaar of zoek in het VGCt-register op de VGCt-website.
Lees de volledige informatie (inclusief de extra tips) in de brochure hierboven. De brochure downloaden kan door op het pijltje te klikken in het scherm van de blader-pdf.
