Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) vormen een grote kostenpost in de gezondheidszorg en kennen vaak een hoge ziektelast. Inmiddels wordt CGT regelmatig ingezet om de klachten bij patiënten met SOLK te verminderen. De achterliggende gedachte is dat het zorggebruik afneemt met de symptoomernst. Een recente review van Jones en Williams toont echter aan dat dit niet zomaar het geval is.
CGT bij SOLK
CGT bij SOLK is met name gericht op het veranderen van disfunctionele cognitieve patronen waaronder misinterpretaties van lichamelijke patronen, selectieve perceptie van lichaamssensaties en onrealistische verwachtingen over lichamelijke klachten. Deze cognitieve patronen zorgen er namelijk vaak voor dat patiënten met SOLK passieve vermijdingsstrategiëen toepassen die uiteindelijk juist resulteren in een verergering van klachten.
In de behandeling leren patiënten die patronen te doorbreken en zelfmanagementstrategieën toe te passen. Dat dit daadwerkelijk leidt tot een vermindering van de klachten blijkt inmiddels uit meerdere onderzoeken. Daarmee kan worden verwacht dat ook het zorggebruik vermindert. De meeste onderzoeken nemen dit echter niet mee.
Meta-analyse
Voor hun meta-analyse vonden Jones en Williams 22 relevante studies met in totaal 3.809 patiënten. Hoewel sommige patiënten een DSM-diagnose hadden (waaronder somatisatiestoornis), bestond de meerderheid van de groep uit patiënten met chronische pijnklachten, fibromyalgie of SOLK. Behandeling bestond uit CGT, inclusief third-wave CGT-vormen. Als uitkomstmaten keken Jones en Williams naar het aantal zorgcontacten en zorggebruik, medicatiegebruik, aantal en kosten van medisch onderzoek, en kosten van gezondheidszorg. De resultaten van de meta-analyse staan in het figuur.
Beperkte afname gebruik gezondheidszorg
Naar aanleiding van hun meta-analyse concluderen Jones en Williams dat CGT maar zeer beperkt effect heeft op het zorggebruik. Bovendien bleken de effecten klein en waren er grote verschillen tussen de studies. Dat suggereert dan ook dat we niet zonder meer kunnen veronderstellen dat CGT via symptoomreductie lijdt tot een afname in zorggebruik.
Jones en Williams geven echter ook aan dat de resultaten negatiever zijn in vergelijking met een recente review naar zorggebruik bij chronische pijn. Een meer stoornisspecifieke benadering zou mogelijk meer effect kunnen sorteren. Zij pleiten er dan ook voor om interventies te ontwikkelen voor specifieke klachten binnen SOLK. Dit zou er voor kunnen zorgen dat patiënten meer het gevoel krijgen dat hun behandeling gebaseerd is op hun specifieke klachten en behoeftes.
Waarschuwing
Nog een kleine waarschuwing. Zorggebruik kan als uitkomstmaat nuttig zijn wanneer we aannemen dat symptoomreductie ervoor zorgt dat zorg niet langer nodig is. Maar er zijn ook alternatieve verklaringen. Zo kan een patiënt zorg gaan vermijden omdat hij of zij gedesillusioneerd is geraakt. Anderzijds kan zorgafname verschuiven naar de alternatieve gezondheidszorg.
Bron
- Jones, B., & de C Williams, A. C. (2019). CBT to reduce healthcare use for medically unexplained symptoms: systematic review and meta-analysis. British Journal of General Practice, 69(681), e262-e269.
