Op scholen wordt steeds meer ingezet op mindfulness-based interventies voor jongeren. De toenemende populariteit lijkt terug te voeren tot de wens om jongeren veerkrachtig te maken en het gemak waarmee dergelijke interventies in een schoolsetting kunnen worden ingepast. In principe is er natuurlijk niets aan te merken op deze ontwikkeling, als de interventies daadwerkelijk van toegevoegde waarde zijn. Uit een meta-analyse van Nilija Fulambarkar en collega’s blijkt echter dat dat wat tegenvalt.
Dat mindfulness-based interventies (MBIs) effectief zijn in klinische populaties staat buiten kijf. Met name jeugdigen met een angst- of stemmingsstoornis profiteren van MBIs. Wat veel mensen echter vergeten is dat dat nog niets zegt over de meerwaarde in een niet-klinische setting als school. In hun meta-analyse onderzochten Fulambarkar en collega’s daarom de effectiviteit van schoolse MBI-programma’s. Om leeftijdseffecten te voorkomen richtten ze zich daarbij specifiek op jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar. Het aantal studies dat daardoor kon worden geïncludeerd bleef beperkt tot negen, maar de onderzoeksgroep bestond desondanks uit ruim 5.000 jongeren.
Stressreductie
Uit hun onderzoek blijkt dat MBIs een significant maar klein effect hebben op jongeren. Uitgesplitst naar uitkomstmaat zijn er echter duidelijke verschillen zichtbaar: hoewel MBIs een positief effect hebben op stressreductie, is er geen effect op angst en/of depressie. Met andere woorden, schoolse MBIs blijken niet effectief in het bestrijden van angst of depressie.
Ook blijkt het nogal uit te maken met welke controleconditie de MBIs vergeleken worden. Wanneer het effect van MBIs wordt beoordeeld tegen het licht van inactieve controlecondities voegt het namelijk wel wat toe, maar in vergelijking met actieve controlecondities is er geen effect zichtbaar. In de praktijk werkten MBIs dus niet beter dan algemene ontspanningsprogramma’s, yoga, of programma’s gericht op het voorkomen van middelengebruik.
Klinisch versus gezond
Moeten we dan maar stoppen met MBIs op scholen? Volgens de auteurs voert dat te ver. Het terugdringen van stress is volgens hen namelijk wel degelijk belangrijk, aangezien stress vaak een voorloper is van psychische problemen. Voorkom je stress, dan voorkom je feitelijk erger.
Wat volgens de onderzoekers wel belangrijk is, is dat we klinische bevindingen niet zomaar extrapoleren naar niet-klinische groepen. Ze vermoeden dat jongeren die kampen met angst of depressie meer nodig hebben dan MBIs en dat het aanbod voor die groep dus moet worden aangepast.
Bron
• Fulambarkar, N., Seo, B., Testerman, A., Rees, M., Bausback, K., & Bunge, E. (2022). Meta‐analysis on mindfulness‐based interventions for adolescents’ stress, depression, and anxiety in school settings: a cautionary tale. Child and Adolescent Mental Health. https://doi.org/10.1111/camh.12572
