Er is een leuk nieuw boek uitgekomen: Doelgestuurd Behandelen in de Cognitieve Gedragstherapie. Het boek neemt niet een inhoudelijke behandelmethode als uitgangspunt, maar een procesgericht aspect, namelijk het doelgericht behandelen.
Indrukwekkende onderzoeksuitkomsten
Afgelopen najaar mocht ik een boeiende lezing van eerste auteur Colin van de Heijden bijwonen. Ik was onder de indruk van de genoemde onderzoeksuitkomsten. Een eerste was de onderzoeksuitkomst dat in 25% van de behandelingen geen doelen werden opgesteld. Dat leek me in deze tijden een buitengewoon hoog getal. Bij het lezen van dit boek bleek dit cijfer iets genuanceerder lagen. Zo bleek dat niet in een kwart van de behandelingen geen doelen waren opgesteld, maar dat in een kwart van de gevallen patiënten de opgestelde doelen niet konden benoemen. Dat is in feite iets anders, maar toch blijft het een relevant gegeven.
Een tweede indrukwekkende onderzoeksuitkomst betrof het onderzoek naar dit Doelgestuurd Behandelen. Uit (verkennend quasi-experimenteel) onderzoek komt namelijk naar voren dat het Doelgestuurd Behandelen tot significant grotere afname in klachten leidt. Maar vooral tot een kortere behandelduur. 75% van de Doelgestuurde behandelingen werden binnen een jaar afgerond, tegenover (slechts) 40% van de behandelingen in de controleconditie. Zonder dat er verschillen over patiënttevredenheid werden gevonden. Dit maakt dat de auteurs met dit boek, in deze tijden van behandelschaarste, een relevant onderwerp aansnijden.
Focus
Het boek past in de lijn van onderzoeken waarin niet een inhoudelijke behandelmethode (CGT, EMDR, Schematherapie), maar meer de procesmatige aspecten, als uitgangspunt van behandeling worden genomen. Zoals het effect van het monitoren van voortgang door middel van ROM-metingen en het effect van het stelselmatig meten van de kwaliteit van de therapeutische relatie. En past bij het ontwikkelen van de therapeutische vaardigheid van het behouden van focus in de behandeling, zoals Miller en Moyers dat in hun boek Effective Psychotherapists beschrijven. Ook Miller & Moyers stellen dat het behouden van focus een belangrijke vaardigheid is om tot een effectieve behandeling te komen.
Waarbij in dit boek het opstellen en consequent evalueren van doelen tijdens de behandeling als uitgangspunt wordt genomen.
SMART or not so SMART
Het boek neemt de SMART-systematiek als uitgangspunt bij het opstellen van doelen. Dat is aan de ene kant een sterk punt, want in de GGz wordt veel met deze systematiek gewerkt. Tegelijkertijd zijn er uit aanpalende vakgebieden aanwijzingen dat de SMART-systematiek niet tot betere resultaten leidt dan niet-SMART-geformuleerde doelen. Zo komt uit onderzoek naar leefstijlverbetering naar voren dat SMART-geformuleerde doelen (bijvoorbeeld 10.000 stappen per dag) niet tot betere resultaten leiden dan niet-SMART-geformuleerde doelen (“ik wil meer bewegen”). En komt uit ander leefstijlonderzoek naar voren dat er subgroepen zijn, bijvoorbeeld van totaal inactieve mensen, bij wie een globaal omschreven doel (“do-your-best”) tot betere resultaten leidt dan een SMART-planning van 4 x per dag 450 meter wandelen.
Voor de therapeut die zich de SMART-systematiek wil eigen maken, biedt dit boek tal van handreikingen. De keerzijde is dat we met deze one-size-fits-all-benadering sommige cliënten mogelijk tekortdoen.
Wel verandering, niet veranderen
Een ander punt waar in het boek weinig aandacht naar uitgaat, is de mogelijkheid van ambivalentie bij cliënten. Veel mensen die in zorg komen, willen vaak wel “verandering”, maar niet altijd “veranderen”. Aan de vraag hoe met deze ambivalentie om te gaan, wordt in het boek slechts beperkt aandacht besteed. De rol van therapeut lijkt, volgens de beschrijving van de auteurs, beperkt tot het noemen van de kaders voor therapie (namelijk dat huiswerk en inzet er een essentieel onderdeel van vormen) en het beëindigen van therapie als aan die voorwaarden onvoldoende wordt voldaan. Andere therapeutische vaardigheden (dan het behouden van focus en bespreken van de kaders voor therapie) blijven in het boek in mijn optiek wat onderbelicht. Zoals de vaardigheid om cliënten te motiveren wel aan de opgestelde doelen te werken (bijvoorbeeld door het ontlokken van verandertaal zoals beschreven binnen de Motiverende Gespreksvoering).
Dit alles neemt het belang van het opstellen van doelen (en hier consequent op evalueren) niet weg. En daarmee leveren de auteurs met dit boek een belangrijke bijdrage aan een relevant hedendaags vraagstuk. Namelijk de vraag hoe we de schaars beschikbare behandeltijd aan de juiste mensen op de juiste momenten zo effectief mogelijk besteden. Om daarmee het totale behandelresultaat te maximaliseren.
Score
Over de recensent
Gerben Beldman is klinisch psycholoog, supervisor VGCt en supervisor schematherapie. Hij geeft daarnaast cursussen Cognitieve Gedragstherapie vanuit opleidingsinstituut Beldman Opleidingen.
Informatie
Titel:
Doelgestuurd Behandelen in de Cognitieve Gedragstherapie
Auteur/Redactie:
Colin van der Heiden & Kees Korrelboom
Uitgever:
BSL
ISBN:
9789036829915
Onderwerp:
Doelgestuurd Behandelen, SMART, CGT
Doelgroep:
Behandelaren in de ggz
Beweringen en meningen, geuit in artikelen en mededelingen op de boekrecensiepagina’s van deze site, zijn die van de auteur(s) en niet (noodzakelijkerwijs) die van de VGCt.
