Marjolein Thunnissen is psycholoog i.o. tot gz-psycholoog bij Accare kinder- en jeugdpsychiatrie. Voor haar promotieonderzoek bij de Rijksuniversiteit Groningen onderzoekt ze toekomstigerampbeelden bij kinderen en jongeren met sociale angst. Het onderzoek wordt ondersteund door het Researchfonds van Opleidingsinstituut PPO.
Kunnen we meer inzicht krijgen in de rol van rampbeelden voor de toekomst bij kinderen en jongeren met sociale angst? En: geeft dit aanknopingspunten om de behandeling van sociale angst te verbeteren? Mijn collega-onderzoekers en ik zijn er benieuwd naar, want in de behandeling van socialeangststoornissen bij jeugdigen is ruimte voor verbetering. In mental imagery lijkt een kans te liggen.
Als je last hebt van sociale angst, ervaar je in veel gevallen levendige, nare, mentale voorstellingen. Bijvoorbeeld dat je slecht overkomt of negatief wordt beoordeeld. Dit kan als waar aanvoelen en je angst versterken. In ons onderzoek brengen we allereerst verschillende mentale beelden beter in kaart bij jeugdigen met sociale angst. Het meeste onderzoek is namelijk gedaan bij volwassenen, maar de bevindingen hieruit zijn niet altijd een-op-een te vertalen naar jeugdigen.
Vervolgens onderzoeken we of het gericht aanpakken van relevante, mentale beelden ook leidt tot vermindering van angstklachten. We gebruiken hierbij EMDR-flashforward, een interventie die in de praktijk al geregeld wordt ingezet bij verwachte rampen of flashforwards. Deze interventie is nog niet eerder onderzocht onder volwassenen of jeugdigen met een socialeangststoornis. Wel zijn voor het aanpakken van flashforwards kortdurende duale taakinterventies (een labmodel van EMDR) onderzocht bij subklinische sociale angst.
De eerste resultaten van een kleine klinische pilot zijn veelbelovend. Bijna alle jeugdigen (zes van de zeven) rapporteren flashforwardbeelden. Na drie EMDR-flashforwardsessies vermindert bij een deel van de zes jeugdigen met flashforwards de angst en vermijding omtrent de sociale situaties waarover de rampbeelden gaan. De beelden zijn na deze sessies over het algemeen ook minder levendig en geven minder spanning. Daarnaast beoordelen jeugdigen de kans op het daadwerkelijk uitkomen van de ingebeelde ramp (en de ernst ervan) als kleiner.
Ondanks dat we uit een klein onderzoek zonder controlegroep natuurlijk geen sterke conclusies kunnen trekken, gaven de resultaten wel aanleiding om de werking verder uit te zoeken. Op dit moment loopt er bij Accare een gerandomiseerde studie onder kinderen en jongeren met een socialeangststoornis. Ik hoop dat we als behandelaren door deze en andere lopende studies straks beter weten of EMDR-flashforward eff ect heeft op socialeangstklachten en of dit eff ect dan ook komt doordat de rampbeelden anders worden ervaren en beoordeeld. Tevens maakt het ons hopelijk meer alert op de aanwezigheid en de rol van verschillende mentale beelden.
