Als het over deepfake gaat, is het meestal goed mis. Zo dacht de Berlijnse burgemeester Franziska Giffey vlak voor de zomer dat ze een gesprek had met Vitali Klitsjko, de burgervader van de Oekraïense hoofdstad Kiev. Pas na vijftien minuten begon de twijfel toe te slaan. Om Franziska een hart onder de riem te steken: ze was de enige niet, want ook de burgemeesters van Madrid en Wenen werden door dezelfde persoon bij de digitale neus genomen.
Maar ook wij Nederlanders lijken niet aan deepfake fanatiekelingen te kunnen ontsnappen: een delegatie van de Tweede Kamer luisterde vorig jaar minutenlang geboeid naar een in badjas gehulde dubieuze versie van Leonid Volkov, de campagneleider van Navalny. Volkov wist de ene na de andere foute woordgrap te maken zonder al te veel argwaan te wekken. Overigens bleek achteraf dat onze nuchtere volksvertegenwoordigers niet genept waren door een deepfake, maar door een goed geschminkte lookalike. Een deepfake van een deepfake zogezegd. Niet dat dat de boel er beter op maakt.
Enfin, deepfake heeft dus een slechte naam. Maar is dat terecht? Is deepfake alleen geschikt voor politieke pranks en digitale verjongingskuurtjes van Hollywoodsterren? Of is het ook mogelijk om deepfake technologie ten goede in te zetten?
De primeur lijkt van Nederlandse bodem te komen. Een recent onderzoek van Agnes van Minnen en collega’s1 laat namelijk zien dat patiënten met een verleden van seksueel misbruik en moreel trauma kunnen profiteren van een deepfake traumabehandeling. Vanachter een laptop kregen twee patiënten de mogelijkheid om hun vragen en emoties te ventileren bij hun deepfake dader, in werkelijkheid een gefotoshopte psycholoog die geïnstrueerd was empathisch te reageren. De stem van de psycholoog bleef daarbij hetzelfde.
Met die stap hebben Agnes en collega’s een belangrijke horde genomen. Niet langer is deepfake het gezicht van alles wat slecht is. Deepfake? Ik zeg deepvaker.
Bron
- Van Minnen, A., ter Heide, J. J., Koolstra, T., de Jongh, A., Karaoglu, S., & Gevers, T. Initial development of perpetrator confrontation using deepfake technology in victims with sexual violence-related PTSD and moral injury. Frontiers in Psychiatry, 1758. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.882957
