Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de kans op depressie en angstklachten tijdens een zwangerschap toeneemt. Ook slaapproblemen zijn veelvoorkomend, vooral later in de zwangerschap. Onbehandeld kunnen psychische klachten leiden tot een verhoogd risico op geboortecomplicaties zoals een laag geboortegewicht, vroeggeboorte of een miskraam. Maar ook op de lange termijn kunnen mentale problemen van de moeder drukken op de emotionele en cognitieve ontwikkeling van het kind. Katherine Silang en collega’s van de University of Calgary in Canada benadrukken het belang van tijdige en toegankelijke interventies voor (aanstaande) moeders met psychische klachten. Zeker omdat blijkt dat het maar liefst zeventig procent van de (aanstaande) moeders niet lukt om een geschikte behandeling te vinden. Met e-health-interventies kan de nodige zorg voor deze vrouwen laagdrempelig en kosteneffectief worden aangeboden.
Maar bestaan er ondertussen niet al heel veel e-health-interventies? Onderzoek laat zien van wel, met een grote variatie aan toepassing. Een minderheid ervan is echter evidence based. e-Health op het gebied van zwangerschapsgerelateerde problemen is bovendien relatief nieuw. Voor Silang en collega’s reden genoeg om met een systematische review de effectiviteit van e-health-interventies voor angst, depressie en insomnia specifiek tijdens de zwangerschap onder de loep te nemen.
Mindfulnessinterventie werpt de meeste vruchten af
Voor de review werden zeventien onderzoeken met elkaar vergeleken. De vrouwen die meededen aan de studies waren tussen de 16 en 30 weken zwanger. De e-health-interventies werden vooral aangeboden op de computer of via een app op de mobiele telefoon. De meerderheid van deze interventies (ruim 80%) was op wekelijkse of dagelijkse basis en bestond uit CGT (18%), psycho-educatie (24%), mindfulness (18%) en cognitieve bias modificatie (6%) voor depressie- en angstklachten. Voor insomnia werd CBT-I (CGT voor insomnia; online) onderzocht. Een formele diagnose was voor deelname aan de interventies overigens niet nodig.
Wat bleek? Alle e-health-interventies voor zwangere vrouwen die gericht waren op depressie en angstklachten waren effectief in het verminderen van de klachten. De effectgroottes waren in beide gevallen echter klein. Hetzelfde gold voor insomnia, maar hierbij was het effect iets groter. De onderzoekers hebben ook gekeken naar factoren die de effectiviteit van de behandelingen kunnen beïnvloeden, zoals de mate van baselinesymptomen, het type interventie (CGT, psycho-educatie, etc.) en mate van interactie (met/zonder behandelaar). Alleen het type interventie was van belang voor depressieklachten: mindfulnessinterventies zorgden voor een grotere afname in depressieklachten dan CGT, psycho-educatie en cognitieve bias modificatie.
Human touch
Dus hoewel de interventies wel het beoogde resultaat hadden, was het effect van de e-health-interventies voor depressie- en angstklachten niet zo groot. Het gebrek aan contact met een real life behandelaar kan hiervoor een verklaring zijn; in slechts 29 procent van de studies was er contact met en monitoring door een behandelaar. Bovendien was de drop-out in de verschillende studies hoog, soms wel 75 procent. De onderzoekers denken ook dat een Mindfulness e-health-interventie mogelijk effectiever kan zijn voor hoogopgeleide mensen. Deze aanname is gebaseerd op resultaten uit eerder onderzoek onder diabetespatiënten, maar in de huidige review is opleidingsniveau niet meegenomen.
Ondanks verbeterpunten hebben e-health-interventies voor zwangeren met depressie- en angstklachten en insomnia voordelen. Door hun laagdrempeligheid en kosteneffectiviteit kunnen meer zwangere vrouwen (effectief, zo blijkt) behandeld worden. De onderzoekers willen in toekomstige studies meer nadruk leggen op het integreren van e-health-interventies in de gebruikelijke zorg.
Referentie
- Silang, K. A., Sohal, P. R., Bright, K. S., Leason, J., Roos, L., Lebel, C., … & Tomfohr-Madsen, L. M. (2022). eHealth interventions for treatment and prevention of depression, anxiety, and insomnia during pregnancy: Systematic review and meta-analysis. JMIR Mental Health, 9(2), e31116.
